Συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την Πυρηνική Συμφωνία του Ιράν
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έχει προγραμματίσει να συνεδριάσει αύριο, Τρίτη 24 Ιουνίου, για την τελευταία προγραμματισμένη ενημέρωση αναφορικά με την εφαρμογή του ψηφίσματος 2231, το οποίο εγκρίθηκε το 2015 και αφορά την Κοινή Ολοκληρωμένη Στρατηγική Δράσης (JCPOA) του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Σύμφωνα με πληροφορίες από τον ΟΗΕ, αυτή η συνεδρίαση διεξάγεται σε μία από τις πιο κρίσιμες περιόδους, καθώς οι πρόσφατες στρατιωτικές επιχειρήσεις μεταξύ Ισραήλ, Ιράν και Ηνωμένων Πολιτειών έχουν δημιουργήσει σοβαρούς κινδύνους για τις πολυάριθμες διπλωματικές προσπάθειες που καταβάλλονται εδώ και χρόνια.
Η αναπληρώτρια γενική γραμματέας για Πολιτικές και Ειρηνευτικές Υποθέσεις, Ρόζμαρι ΝτιΚάρλο, θα παρουσιάσει την πιο πρόσφατη έκθεση του Γενικού Γραμματέα σχετικά με την εφαρμογή του Ψηφίσματος 2231, η οποία διανεμήθηκε στα μέλη του Συμβουλίου στις 19 Ιουνίου (S/2025/397), καθώς και τις εξελίξεις που έχουν σημειωθεί από τότε.
Ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Σλοβενίας, πρέσβης Σάμιουελ Ζμπόγκαρ, ο οποίος έχει αναλάβει το ρόλο του συντονιστή του Συμβουλίου για την εφαρμογή του Ψηφίσματος 2231, θα παραδώσει έκθεση για τις εργασίες του Συμβουλίου, με στόχο την εκτίμηση της κατάστασης μέχρι σήμερα.
Ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα Ηνωμένα Έθνη, πρέσβης Σταύρος Λαμπρινίδης, θα ενημερώσει επίσης για τις εργασίες της Κοινής Επιτροπής του JCPOA, στην οποία συμμετέχουν χώρες όπως η Κίνα, η Γαλλία, η Γερμανία, το Ιράν, η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και αρχικά συμμετείχαν, έχουν αποσυρθεί από τη συμφωνία.
Η αυριανή συνεδρίαση θα είναι η τελευταία υποχρεωτική ενημέρωση πριν από τη λήξη ισχύος του Ψηφίσματος 2231 στις 18 Οκτωβρίου 2025. Η έκθεση του Γενικού Γραμματέα επισημαίνει ότι «οι στόχοι του Ψηφίσματος 2231 δεν έχουν ακόμη επιτευχθεί πλήρως».
Έκτοτε, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί μετά την επίθεση του Ισραήλ στις 13 Ιουνίου σε πυρηνικές και βαλλιστικές εγκαταστάσεις του Ιράν, καθώς και σε κυβερνητικούς στόχους. Στην απάντηση του, το Ιράν προχώρησε σε βαλλιστικούς πυραύλους και επιθέσεις drone εναντίον ισραηλινών πόλεων και στρατηγικών υποδομών. Σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών που προκύπτουν από κρατικές αναφορές, οι ισραηλινές επιθέσεις είχαν ως αποτέλεσμα τουλάχιστον 400 θανάτους και περισσότερους από 3.000 τραυματισμούς στο Ιράν, ενώ οι ιρανικές απαντήσεις προκάλεσαν τον θάνατο 24 Ισραηλινών και τον τραυματισμό πάνω από 1.200.
Η κρίση κλιμακώθηκε στις 21 Ιουνίου, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες επιτέθηκαν σε κρίσιμες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των Φορντόου, Νατάνζ και Ισφαχάν, οι οποίες είχαν ήδη πληγεί από το Ισραήλ. Σε απάντηση, το Ιράν εκτόξευσε πυραύλους κατά αμερικανικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων στο Ιράκ και το Κατάρ, οι οποίοι αναχαιτίστηκαν χωρίς θύματα.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA), που παρακολουθεί το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, επιβεβαίωσε ότι οι εγκαταστάσεις επλήγησαν, αλλά δεν μπόρεσε ακόμη να εκτιμήσει το πλήρες μέγεθος της ζημιάς στο Φορντό λόγω της υπόγειας τοποθέτησής του και της φύσης των διατρητικών βομβών που χρησιμοποιήθηκαν. Ο ΔΟΑΕ αναφέρει ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας εκτός των εγκαταστάσεων παραμένουν εντός φυσιολογικών ορίων, ενώ η τύχη του αποθέματος υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν παραμένει ασαφής.
Κατά τη διάρκεια έκτακτης συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας στις 22 Ιουνίου, ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες χαρακτήρισε την αμερικανική επιχείρηση «επικίνδυνη καμπή», καταδικάζοντας κάθε στρατιωτική κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή. Προειδοποίησε ότι η περιοχή κινδυνεύει να εισέλθει σε έναν «κύκλο αντιποίνων εξαιρετικά δύσκολα ελέγξιμο» και κάλεσε σε άμεση παύση των εχθροπραξιών και επιστροφή σε διαπραγματεύσεις για μια «αξιόπιστη, συνολική και επαληθεύσιμη» λύση.
Τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας αναμένεται να επαναλάβουν τις γνωστές τους θέσεις. Η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο (γνωστές ως E3) πιθανότατα θα υπογραμμίσουν ότι «το Ιράν δεν πρέπει ποτέ να αποκτήσει πυρηνικά όπλα» και θα παραπέμψουν στις πρόσφατες εκθέσεις της IAEA και στην απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου περί παραβίασης υποχρεώσεων μη διάδοσης από το Ιράν. Ενδέχεται να επαναλάβουν την ετοιμότητά τους να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό “snapback” για την επαναφορά των κυρώσεων του ΟΗΕ.
Αντιθέτως, η Ρωσία, η Κίνα, η Αλγερία και το Πακιστάν αναμένονται να καταδικάσουν τις ισραηλινές και αμερικανικές επιθέσεις ως παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και επικίνδυνες κλιμακώσεις. Με την προθεσμία του ψηφίσματος 2231 να πλησιάζει, πηγές από τον ΟΗΕ προειδοποιούν ότι «ο κίνδυνος πλέον δεν είναι μόνο μια ανεξέλεγκτη στρατιωτική σύγκρουση, αλλά και η πλήρης κατάρρευση του καθεστώτος μη διάδοσης στο ιρανικό ζήτημα».