Προστασία των Θαλάσσιων Περιβαλλόντων
Στις ελληνικές θάλασσες και ακτές αναδύεται μια καθημερινή αθόρυβη απειλή: πλαστικά, μέταλλα, δίχτυα και αντικείμενα που δεν θα έπρεπε να βρίσκονται εκεί. Η αόρατη ρύπανση των θαλασσών υποβαθμίζει σταδιακά το φυσικό περιβάλλον και απειλεί τη θαλάσσια ζωή, συχνά χωρίς να γίνεται άμεσα αντιληπτή. Η αντίληψη ότι η πλαστική σακούλα αποσυντίθεται πλήρως είναι λανθασμένη. Οι συνέπειες της ρύπανσης είναι εμφανείς, από τα σωρευμένα απορρίμματα στις ακτές έως τη φθορά των οικοσυστημάτων που στηρίζουν εκατοντάδες είδη.
Από το 2018, μία συμμαχία ανθρώπων της θάλασσας και της οικολογίας έχει συγκεντρώσει πάνω από 95 τόνους απορριμμάτων από βυθούς και ακτές, αποδεικνύοντας πως η προστασία του περιβάλλοντος είναι υπόθεση όλων μας. Το πρόγραμμα «Προσφέρω», που υλοποιεί η περιβαλλοντική οργάνωση iSea με έδρα στη Θεσσαλονίκη, συντονίζει παράκτιους και υποβρύχιους καθαρισμούς σε όλη την Ελλάδα. Στόχος του προγράμματος είναι η απομάκρυνση των απορριμμάτων, η ανάδειξη των αιτίων της ρύπανσης και η ενεργοποίηση των τοπικών κοινωνιών.
«Μέχρι σήμερα έχουμε ολοκληρώσει 309 δράσεις καθαρισμών και μέσα στον Ιούλιο θα πραγματοποιηθεί ακόμη μία στη Σαμοθράκη», δηλώνει ο Νίκος Δούμπας, υπεύθυνος προγραμμάτων της iSea. Στη Βόρεια Ελλάδα έχουν πραγματοποιηθεί 23 παράκτιοι και 45 υποβρύχιοι καθαρισμοί, με συνολική απομάκρυνση άνω των 21 τόνων απορριμμάτων.
Η Έκταση του Προβλήματος
Η έκταση του προβλήματος είναι σημαντική και οι ελληνικές θάλασσες δεν μπορούν να «ανασάνουν». Έχουν συλλεγεί πάνω από 95 τόνοι απορριμμάτων, πολλά από τα οποία βρέθηκαν σε περιοχές που αντικατοπτρίζουν την ανθρώπινη παρουσία. «Εντοπίζουμε αντικείμενα που δεν φαντάζεται κανείς, από πλαστικά καπάκια μέχρι οικιακές συσκευές, τα οποία παραμένουν για χρόνια στα νερά μας», εξηγεί ο Νίκος Δούμπας.
Αντικείμενα και Αριθμοί
Στους υποβρύχιους καθαρισμούς, πρωταγωνίστριες είναι οι πλαστικές σακούλες με περισσότερα από 4.500 τεμάχια. Τα ευρήματα από τους καθαρισμούς περιλαμβάνουν όχι μόνο σύγχρονα απορρίμματα αλλά και παλαιά αντικείμενα, όπως πάνω από 400 κουτάκια από τη δεκαετία του ’70 ή ’80. Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη ήταν η μασκότ από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004, η οποία βρέθηκε το 2021.
Η συλλογή απορριμμάτων γίνεται με ειδικές σακούλες και ενισχυμένα γάντια για την αποφυγή τραυματισμών. Σε μία παραλία εντοπίστηκε ένα παλιό δίχτυ, το οποίο δόθηκε σε μοδίστρα για να μετατραπεί σε σάκους συλλογής απορριμμάτων, ενισχύοντας έτσι την κυκλική οικονομία.
Βιωματική Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίησης
Οι παράκτιοι και υποβρύχιοι καθαρισμοί προσφέρουν ευκαιρίες για βιωματική εκπαίδευση μαθητών, που συμμετέχουν ενεργά στη συλλογή, καταμέτρηση και κατηγοριοποίηση των απορριμμάτων. «Μέσα από αυτή τη διαδικασία, τα παιδιά βλέπουν με τα ίδια τους τα μάτια τον αντίκτυπο της ρύπανσης στη θαλάσσια ζωή και στα πλάσματα που κινδυνεύουν», αναφέρει ο Νίκος Δούμπας.
Η συμμετοχή του κόσμου επηρεάζει την αποδοτικότητα των δράσεων καθαρισμού και λειτουργεί και ως μοχλός ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε τοπικό επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια, οι δράσεις έχουν επεκταθεί σε σημαντικές περιοχές, όπως η Σπιναλόγκα, η Καλδέρα, τα Ψαρά, η Κάσος και η Μακρόνησος, ενώ γίνονται και ενημερωτικές εκδηλώσεις πριν από κάθε καθαρισμό, ενισχύοντας τη συμμετοχή και την ενημέρωση.
Μύθοι και Ψυχρές Αλήθειες
«Η πλαστική σακούλα δεν αποσυντίθεται ποτέ πλήρως». Αντίθετα, διασπάται σε μικροπλαστικά που παραμένουν για δεκαετίες στο περιβάλλον. Η μείωση της χρήσης τους και η εφαρμογή πρακτικών μηδενικών αποβλήτων είναι απαραίτητες. «Η πρόσφατη νομοθεσία για τις σακούλες στα σούπερ μάρκετ είναι ένα πρώτο βήμα, αλλά η ουσιαστική αλλαγή θα έρθει μέσω της ενημέρωσης και της συμμετοχής όλων σε δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος. Γι’ αυτό πρέπει να εφαρμόσουμε πρακτικές zero waste και zero plastic και να αλλάξουμε την καθημερινότητά μας», υπογραμμίζει ο Ν. Δούμπας.