Δήμοι: Ευκαιρίες για αξιοποίηση ακινήτων αγνώστου ιδιοκτήτη

Μια σημαντική ευκαιρία παρουσιάζεται για τους δήμους της Ελλάδας να αξιοποιήσουν εκατοντάδες ακίνητα που έχουν καταγραφεί ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» στο Κτηματολόγιο. Με βάση τον Νόμο 5076/2023, αυτά τα ακίνητα θα περιέλθουν στην ιδιοκτησία του δημοσίου, δίνοντας τη δυνατότητα στους δήμους να τα διεκδικήσουν και να τα χρησιμοποιήσουν για την κάλυψη στεγαστικών αναγκών ή άλλων κοινωνικών σκοπών.

Με την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, που είναι προγραμματισμένο για τα τέλη του 2025, εκτιμάται ότι θα υπάρξει μια σαφή εικόνα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ακινήτων που δηλώθηκαν μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου 2024 από φυσικά πρόσωπα, φορείς και εταιρείες. Ωστόσο, παραμένει ένας μεγάλος αριθμός ακινήτων κατηγοριοποιημένων ως «αγνώστου ιδιοκτήτη». Αυτά τα ακίνητα ίσως να μην έχουν δηλωθεί λόγω παραλείψεων των ιδιοκτητών ή επειδή οι κληρονόμοι τους ζουν στο εξωτερικό και δεν έχουν ενδιαφέρον. Αν δεν γίνουν διορθωτικές ενέργειες από τους ιδιοκτήτες εντός του τρέχοντος έτους, τα ακίνητα αυτά θα χριστούν δημόσια και θα μεταβιβαστούν στο κράτος.

Νομικές διαδικασίες και επιπτώσεις

Αναφορικά με την προσβασιμότητα στα ακίνητα αυτά, σύμφωνα με την υπηρεσία του Κτηματολογίου, «τα ακίνητα που δεν δηλώνονται κατά τη διαδικασία κτηματογράφησης εγγράφονται ως «αγνώστου ιδιοκτήτη». Για να διορθωθούν αρχικές εγγραφές «αγνώστου ιδιοκτήτη», ισχύουν οι ίδιες διαδικασίες με αυτές των λανθασμένων εγγραφών. Η διαδικασία διόρθωσης απαιτεί την ταυτοποίηση του ακινήτου μέσω των κτηματολογικών στοιχείων και την τήρηση των σχετικών διαδικασιών.

Επιπλέον, το ζήτημα αυτό αφορά και σε 450.000 ακίνητα που έγιναν κρατική περιουσία λόγω μαζικών κληρονομικών αποποιήσεων κατά την διάρκεια της κρίσης. Σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία, σε 111 περιοχές της χώρας, από τα 7.090.110 δικαιώματα, περίπου 389.836 (ποσοστό 5,50%) είναι «αγνώστου ιδιοκτήτη». Οι περιοχές που καταγράφουν τις περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις περιλαμβάνουν το Κορωπί Αττικής, τον δήμο Θεσσαλονίκης και άλλες περιοχές.

Προοπτικές για τους δήμους

Η ΚΕΔΕ έχει προτείνει ότι τα ακίνητα αγνώστου ιδιοκτήτη που θα περιέλθουν στο δημόσιο θα πρέπει να μεταβιβαστούν στους δήμους, οι οποίοι μπορούν να αναπτύξουν ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα για την αξιοποίησή τους. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη δημιουργία κοινωνικής κατοικίας και λοιπών κοινωνικών δράσεων. Ωστόσο, οι αυτοδιοικητικοί παράγοντες επισημαίνουν ότι η αυτοδιοίκηση δεν έχει ακόμα κινητοποιηθεί όπως θα έπρεπε, παρά το γεγονός ότι υπάρχει ήδη σχετική διάταξη του 2021 που επιτρέπει την μεταφορά ακινήτων στους δήμους.

Αυτή η μεταφορά μπορεί να περιλαμβάνει ακίνητα που λειτουργούν ως σχολεία, με προϋπόθεση να υποβληθούν τα κατάλληλα έγγραφα και να ακολουθηθούν οι τυπικές διαδικασίες. Η σωστή χρήση αυτής της νομικής οδού θα επιφέρει σημαντικά οφέλη για τις τοπικές κοινότητες.

Αναστολή αγωγών του δημοσίου

Αναφορικά με τις νομικές διαδικασίες, το Κτηματολόγιο ανακοίνωσε την αναστολή των αγωγών του δημοσίου για τα «αγνώστου ιδιοκτήτη» ακίνητα μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου 2025. Αυτό αφορά ακίνητα που δεν έχουν καταχωρηθεί ως ιδιοκτησία κάποιου φυσικού ή νομικού προσώπου. Η κυβέρνηση προγραμματίζει νομοθετική ρύθμιση για να καθορίσει πότε το δημόσιο μπορεί να επιδιώξει διεκδικήσεις και πότε όχι, με στόχο την αποφυγή περιττών δικαστικών αντιπαραθέσεων.

Με τα δεδομένα αυτά, οι δήμοι βρίσκονται μπροστά σε μια μοναδική ευκαιρία να επωφεληθούν από τα διακυβερνητικά ακίνητα, ενώ παράλληλα οι υποθέσεις διεκδίκησης ακινήτων από το δημόσιο βασίζονται σε έγγραφα παλαιών δεκαετιών, ενισχύοντας την ανάγκη για μια βελτιωμένη νομική ρύθμιση.

Διεκδικήσεις ακινήτων και δημόσια συμφέροντα

Η διεκδίκηση ακινήτων από τους δήμους και την κυβέρνηση παραμένει ένα περίπλοκο στοίχημα που απαιτεί νομική καθοδήγηση. Οι δήμοι συχνά αναζητούν την εξαγορά ή τη χρήση δημόσιων ακινήτων για κοινωφελείς σκοπούς, και οι διαδικασίες αυτές ενδέχεται να απαιτούν περαιτέρω νομική τεκμηρίωση. Σημαντική είναι και η αναγνώριση των δικαιωμάτων των κατόχων ιδιοκτησιών, κάτι που συχνά οδηγεί σε νομικές αντιπαραθέσεις.

Συνολικά, η κινητοποίηση του δημόσιου τομέα μέσω των δήμων μπορεί να οδηγήσει στην καλύτερη αξιοποίηση των ακινήτων που βρίσκονται σε κατάσταση αβεβαιότητας, προσφέροντας ευεργετικά αποτελέσματα για τις τοπικές κοινότητες και ενισχύοντας τα δημόσια συμφέροντα.