Η Δημόσια Υπηρεσία και οι Αργίες: Μια Αναγκαία Σκέψη
Παρασκευή το πρωί, αποφασίζεις να επικοινωνήσεις με δημόσια υπηρεσία. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: ποιος θα απαντήσει; Ευτυχώς, δεν εμφανίζεται κάποιος αυτόματος τηλεφωνητής που να σε ειρωνεύεται, όπως το ανέκδοτο που ακούγεται: “Αλήθεια, δεν γνωρίζεις ότι χθες ήταν αργία λόγω Πρωτομαγιάς και αύριο είναι Σάββατο;”
Αν και πεισμώνεις και προσπαθείς να καλέσεις ξανά, στο τέλος το τηλέφωνο απαντάει και μαθαίνεις ότι ο αρμόδιος υπάλληλος απουσιάζει. Ρωτάς πώς μπορείς να προχωρήσεις με την υπόθεσή σου, και η απάντηση είναι απολύτως σαφής: “Καλέστε από Δευτέρα”.
Κάπως έτσι, συνειδητοποιείς πως η ελληνική δημόσια διοίκηση συχνά δεν λειτουργεί τις εργάσιμες ημέρες, ειδικά ανάμεσα σε δύο αργίες, γεγονός που δεν είναι ξένο ή ασυνήθιστο. Ωστόσο, η εμβάθυνση της σκέψης σε αυτήν την κατάσταση ήρθε όταν συνομίλησα με τον γιο μου, ο οποίος εργάζεται στην Ελβετία, τη χώρα που φέρει τη σφραγίδα του σκληρού καπιταλισμού.
Εκεί, πληροφορήθηκα πως οι εργαζόμενοι δεν υποχρεούνται να εργάζονται τις εργάσιμες ημέρες που πέφτουν ανάμεσα σε αργίες. Στην Ελβετία έχουν κατανοήσει ότι τέτοιες ημέρες ελλείψει προσωπικού δεν προσφέρουν τίποτα, καθώς οι μισοί υπάλληλοι επιλέγουν να πάρουν άδειες και οι υπόλοιποι είτε δεν μπορούν να καλύψουν το κενό είτε είναι εκνευρισμένοι από την απουσία των συναδέλφων τους.
Η λύση που βρήκαν απέναντι σε αυτήν την πραγματικότητα ήταν απλή: οι υπηρεσίες παρέμεναν κλειστές, ενώ οι υπάλληλοι έπρεπε να καλύπτουν τα χαμένα ωράρια με επεκτάσεις ή με πολύωρες άδειες. Αυτή η προσέγγιση δεν είχε εφαρμοστεί αυθόρμητα, αλλά ήταν μια οργανωμένη απόφαση που είχε ληφθεί από την αρχή του έτους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο γιος μου εργάζεται σε μια ιδιωτική κατασκευαστική εταιρεία, όπου οι επικεφαλής της παίρνουν αποφάσεις με γνώμονα το συμφέρον της επιχείρησης, που συνήθως ταυτίζεται με το συμφέρον των εργαζομένων. Έτσι, ούτε η υπηρεσία χάνει, ούτε οι εργαζόμενοι υποφέρουν, ούτε οι σχέσεις στον εργασιακό χώρο επιδεινώνονται.
Η Ανάγκη για Αλλαγή στο Δημόσιο Τομέα
Από αυτά τα παραδείγματα προκύπτει η ανάγκη να αλλάξουν τα πράγματα στη λειτουργία του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα, αλλά και στις μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Είναι καλό να υπάρχουν προτεραιότητες και ταξικοί αγώνες, όμως πριν φτάσουμε στα άκρα, ας προσπαθήσουμε να επιλύσουμε απλές καταστάσεις μέσω λογικών και συνεργατικών προσεγγίσεων. Πρέπει να αποδεχτούμε ότι η επίλυση των ζητημάτων προς όφελος όλων μπορεί να γίνει μόνο όταν αποφύγουμε τον εγωισμό και τον τσαμπουκά, και όταν κατανοήσουμε τη σημασία της συνεργασίας.
Δυστυχώς, η πραγματικότητα στην Ελλάδα είναι συχνά διαφορετική. Παρά την ανάγκη για βελτιώσεις, προτιμούμε να κρυβόμαστε πίσω από δικαιώματα και υποχρεώσεις, οδηγώντας την κατάσταση σε έναν φαύλο κύκλο όπου ούτε η δουλειά πραγματοποιείται ούτε οι εργαζόμενοι είναι ευχαριστημένοι.
Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό και σε άλλους τομείς που προσπαθούν να εκσυγχρονιστούν, όπως η αξιολόγηση. Αν και η έννοια της αξιολόγησης ακούγεται καλά, στην πραγματικότητα βλέπουμε ότι κανείς δεν ξέρει πώς να την εφαρμόσει σωστά, ούτε ποιοι πρέπει να την πραγματοποιούν. Αντί να προχωράμε οι εργαζόμενοι ματαιώνουν κάθε αξιολόγηση με διάφορες προφάσεις.
Έτσι, η κατάσταση έχει γίνει κυκλική και περίπλοκη: χρόνια μετά, κάποιες υπηρεσίες προσπαθούν να βρουν ένα μοντέλο αξιολόγησης αλλά βρίσκονται κλειδωμένες σε μια μορφή που όλοι αναγορεύονται σε αριστούχοι. Αυτή η αλήθεια καταδεικνύει ότι υπάρχει μια γενική αδυναμία να παραχθούν πραγματικά αποτελέσματα.
Έτσι καταλήγουμε να ζούμε σε μια κατάσταση όπου όλοι υφίστανται τις συνέπειες της διεφθαρμένης και αδιαφανούς διαδικασίας αξιολόγησης, με το φόρτο να πέφτει στην συλλογική μας συνείδηση και το δημόσιο τομέα που δυσκολεύεται να εξελιχθεί. Νιώθω ότι είναι καιρός οι φορείς να αναγνωρίσουν πως η διοίκηση και η αξιολόγηση των υπηρεσιών πρέπει να είναι ουσιαστική και παραγωγική, όχι απλώς για να υπάρχει. Η μέγιστη αξία βρίσκεται στο αποτέλεσμα και όχι στις προθέσεις ή τις διαδικασίες που ακολουθούνται.