Ανακοίνωση για Μέτρα Ελάφρυνσης και Προβληματισμοί για την Οικονομία

Την Τρίτη, ανακοινώθηκαν μέτρα ελάφρυνσης για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ακολουθώντας την επιβεβαίωση ότι επετεύχθη δημοσιονομικό πλεόνασμα ύψους 4,8% του ΑΕΠ για το 2024, που ισοδυναμεί με 11,4 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό είναι σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με τις προβλέψεις του Προϋπολογισμού, ο οποίος προέβλεπε 5 δισ. ευρώ ή περίπου 2,5% του ΑΕΠ. Είναι κρίσιμο να σημειωθεί ότι η εκρηκτική αύξηση των κρατικών εισπράξεων δεν προήλθε από υπερφορολόγηση, γεγονός που θα μπορούσε να πιστεύει μόνο όποιος δεν έχει ενημερωθεί σωστά. Αντίθετα, η αύξηση αυτή δεν οφείλεται σε σημαντική καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, τουλάχιστον όχι στην εμβέλεια που ισχυρίζεται η Καραγιώργη Σερβίας. Μια σημαντική πηγή αύξησης των εσόδων ήταν η υπέρβαση στις έμμεσες φόρους, κυρίως του ΦΠΑ, η οποία συνδέεται με τις υψηλές τιμές ειδών πρώτης ανάγκης και ενοικίων. Αυτές οι συνθήκες τοποθετούν τους Έλληνες στην προτελευταία θέση των Ευρωπαίων όσον αφορά την αγοραστική τους δύναμη, με δεδομένο ότι χαμηλή αγοραστική δύναμη πλήττει άμεσα την αποταμίευση και τις μικρές ιδιωτικές επενδύσεις.

Η επιτυχία του υπερπλεονάσματος έχει προκαλέσει έντονες αντιπαραθέσεις σχετικά με το πώς πρέπει να αξιοποιηθούν τα διαθέσιμα του κράτους. Oι φωνές που ζητούν περισσότερες κοινωνικές παροχές προέρχονται κυρίως από τα αριστερά κόμματα, ενώ άλλοι επικρίνουν ακόμη και τις ήδη ανακοινωμένες ευεργεσίες. Ορισμένοι από αυτούς προτείνουν προπληρωμή περισσότερων κρατικών χρεών, άλλοι επισημαίνουν την ανάγκη γενναίας αποκλιμάκωσης των φορολογικών βαρών, ενώ υπάρχουν και αυτοί που προτιμούν υψηλότερες μεταβιβάσεις για επενδύσεις και έρευνα.

Η Διάσταση της Πολιτικής και της Τεχνοκρατίας

Αναλύοντας τα δεδομένα από πολιτική σκοπιά, η διανομή χρημάτων άμεσα στους πολίτες φαντάζει ως η ιδανική λύση, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και ενθαρρύνοντας την οικονομική δραστηριότητα. Από την άλλη πλευρά, μια πιο συντηρητική προσέγγιση, εστιάζει στην άμεση μείωση του δημοσίου χρέους, κάτι που θα βοηθήσει τη βελτίωση των κυριότερων οικονομικών δεικτών και θα χαμηλώσει το κόστος εξυπηρέτησης αυτών των χρεών. Επιπλέον, μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε να διευκολύνει την επίτευξη νέων πλεονασμάτων, ειδικά αν η ΕΚΤ προχωρήσει σε περαιτέρω μείωση των επιτοκίων. Οι νεοφιλελεύθεροι υποστηρίζουν τη μείωση των φόρων ως μέσο για την ταχύτερη ανάπτυξη και μεγαλύτερη κεφαλαιακή ελευθερία. Ωστόσο, οι επισημάνσεις των εκσυγχρονιστών είναι ότι οι επενδύσεις είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση του μέλλοντος της οικονομίας.

Η πραγματικότητα είναι αρκετά πολύπλοκη. Υπάρχουν δύο διακριτές προσεγγίσεις όσον αφορά τη διαχείριση των οικονομικών θεμάτων. Η μεν μακροοικονομική προσέγγιση απαιτεί δημοσιονομική υπευθυνότητα, ενώ η μικροοικονομική εστιάζει στην επιβίωση των επιχειρήσεων μέσω ανακουφιστικών μέτρων για τα χαμηλά στρώματα. Είναι σαφές ότι η μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Η πρώιμη αποπληρωμή δανείων μειώνει τον αριθμητή του χρέους, αλλά είναι εξίσου σημαντική η πρόοδος του παρονομαστή που εξαρτάται από την αύξηση της κατανάλωσης.

Υποχρεώσεις Μεταρρύθμισης και Κοινωνική Αντίκτυπη

Η οικονομική πειθαρχία που επιβλήθηκε κατά τη διάρκεια των μνημονίων δημιούργησε συνθήκες έλλειψης ρευστότητας και προκάλεσε την καταστροφή εκατοντάδων χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, χωρίς να προσφέρει τα αναμενόμενα οφέλη για την παραγωγικότητα της εθνικής οικονομίας. Πολλά από τα καταρτισμένα στελέχη έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό, πριν την καλλιέργεια ενός οικοσυστήματος υποστήριξης για τη βιομηχανική ανάκαμψη. Η οικονομική πολιτική πριν το 2010, αν και είχε κάποια ελλείμματα, δεν αυξάνει τις ελπίδες ότι μια αναλωθήσα δημοσιονομική στρατηγική είναι πραγματικά βιώσιμη.

Αναμφίβολα, οι κοινωνικές παροχές, πέρα από την αύξηση του ΑΕΠ, δημιουργούν επιπλέον φορολογικά έσοδα, καθώς συχνά καταλήγουν άμεσα στην αγορά. Τα ανακοινωθέντα μέτρα για ελάφρυνση φτάνουν τα 1,1 δισ. ευρώ, με υποσχέσεις για περαιτέρω διάθεση περίπου 4 δισ. ευρώ μέσω άλλης δέσμης μέτρων, κυρίως για τη μεσαία τάξη. Ορισμένοι δημότες δεν θα καρπωθούν τη μείωση των άμεσων φόρων, καθώς έχουν χαμηλά εισοδήματα. Ωστόσο, αν υπάρξει μείωση των έμμεσων φόρων, οι καταναλωτές πιθανώς θα ωφεληθούν, αν και πρέπει να παραδεχτούμε ότι η μεγαλύτερη μερίδα μιας τέτοιας μείωσης θα κατευθυνθεί στιςτσέπες των μεγάλων επιχειρηματιών.

Στρατηγικές Επενδύσεων για το Μέλλον

Για την ενίσχυση της οικονομικής σύστασης σε βάθος χρόνου, ανακοινώθηκε η διάθεση >500 εκατομμυρίων ευρώ προς το εθνικό πρόγραμμα επενδύσεων. Ωστόσο, η επιπλέον στήριξή τους δεν εγγυάται μακροπρόθεσμα κέρδη εάν οι επενδύσεις δεν γίνουν με στρατηγικό σχεδιασμό. Η ύπαρξη σύγχρονων υποδομών δεν αρκεί αν αυτά δεν συνοδεύονται από τις απαραίτητες αναπτυξιακές συνθήκες, όπως βιομηχανίες στη γύρω περιοχή ή εκπαίδευση του κατάλληλου εργατικού δυναμικού. Είναι λοιπόν προφανές ότι χρειαζόμαστε μια ισορροπία μεταξύ γενναιοδωρίας και σύνεσης στην εφαρμογή των οικονομικών μέτρων.

Τις τελευταίες ημέρες, συμπληρώθηκαν 15 χρόνια από το Καστελόριζο, χωρίς να είναι ξεκάθαρο τι διδάγματα απορρέουν από αυτή την περίοδο. Παρά την πρόοδο σε διάφορους τομείς, η ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας παραμένει σε χαμηλά επίπεδα λόγω στρεβλώσεων, ενώ η αύξηση του πληθωρισμού πλήττει χιλιάδες νοικοκυριά με τον ίδιο τρόπο που το έκανε και την πιο δύσκολη περίοδο των μνημονίων. Το βέβαιο είναι ότι δεν υπάρχει μαγική συνταγή για την οικονομική ανάκαμψη. Είμαστε υποχρεωμένοι να προχωράμε με προσεκτικά βήματα και να διατηρούμε την ελπίδα.

Εξελίξεις στο Πρόγραμμα «Σπίτι μου 2»

Σχετικά με την πολιτική επιδοτήσεων, διεξάγεται έντονη συζήτηση για το νέο πρόγραμμα «Σπίτι μου 2», το οποίο σχεδιάστηκε για να στηρίξει την αγορά κατοικίας. Ιδιαίτεροι προβληματισμοί εκφράζονται σχετικά με το αν η επιδότηση αγοράς και η επιστροφή ενοικίων θα ευνοήσει τους ιδιοκτήτες σε βάρος των νέων ζευγαριών. Παρ’ όλα αυτά, προσωπικά πιστεύω ότι οι πιέσεις των ιδιοκτητών δεν θα είναι τόσο μεγάλες όσο κάποιοι ίσως υποθέτουν. Οι τιμές στην αγορά κατοικίας είναι ήδη πολύ υψηλές και τυχόν υπερβολικές απαιτήσεις μπορούν να δημιουργήσουν κατάλογο ακινήτων που δεν θα πωλούνται.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 27.04.2025