Η Επιρροή της Ελληνικής Επανάστασης στην Ευρωπαϊκή Τέχνη
Ένα γεγονός που συνέβη 200 χρόνια πριν στην Ελλάδα, ενέπνευσε καλλιτέχνες απ’ όλο τον πλανήτη να δημιουργήσουν εκατοντάδες έργα με φιλελληνική ματιά. Η Ελληνική Επανάσταση επηρέασε καθοριστικά την τέχνη του 19ου αιώνα, με τα έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής να αποτυπώνουν την αντίληψη και τα συναισθήματα των καλλιτεχνών της εποχής. Ο ομότιμος καθηγητής ιστορίας της τέχνης του ΑΠΘ, Μιλτιάδης Παπανικολάου, προσφέρει πολύτιρες λεπτομέρειες σε σχέση με αυτή τη θεματολογία.
Ο τίτλος του βιβλίου του, «Η Ελληνική Επανάσταση στη Τέχνη. Από τον Ντελακρουά στον Παρθένη», δημοσιεύεται από τις εκδόσεις Επίκεντρο και βασίζεται σε πολυάριθμες έρευνες του συγγραφέα, οι οποίες επικαιροποιήθηκαν με αφορμή τη συμπλήρωση διακοσίων χρόνων από την απελευθέρωση της χώρας μας.
«Η Ελληνική Επανάσταση έδωσε ώθηση σε πολλούς καλλιτέχνες από κάθε γωνιά του κόσμου, από τη Γερμανία και τη Γαλλία μέχρι την Αμερική» αναφέρει ο Μιλτιάδης Παπανικολάου σε δηλώσεις του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. «Είναι αδύνατο να προσδιοριστεί ο ακριβής αριθμός των έργων, καθώς είναι εκατοντάδες. Δεν υπάρχει προηγούμενο στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια εικονογραφία για ένα γεγονός που να έχει συνεπαίρει τόσο τους καλλιτέχνες και το κοινό», συμπληρώνει.
Η Επιρροή του Ρομαντισμού και του Φιλελληνισμού
Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, είχε ήδη εξαπλωθεί το κίνημα του ρομαντισμού. Ο κ. Παπανικολάου εξηγεί ότι η γαλλική επανάσταση είχε προηγηθεί, και τα έργα που προέκυψαν από αυτήν είναι πιο καταμετρήσιμα σε σύγκριση με την ελληνική επανάσταση. «Ο φιλελληνισμός είχε φτάσει σε πληθωριστικές διαστάσεις, καθώς πολλοί καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες και διανοούμενοι ασχολούνταν με την ελληνική ιστορία, όχι μόνο της αρχαιότητας αλλά και της νεότερης», αναφέρει.
Ο Μιλτιάδης Παπανικολάου επισημαίνει την αισθητική και συμβολική διάσταση των έργων, δεδομένου ότι έχουν κριθεί από αναγνωρίσιμους ιστορικούς τέχνης. «Στα έργα αυτά, οι Έλληνες αγωνιστές απεικονίζονται ως η προσωποποίηση της ανδρείας και της αγνότητας, ενώ οι Τούρκοι δυνάστες αντιπαραβάλλονται ως η προσωποποίηση του κακού και της βαρβαρότητας», υπογραμμίζει.
Τεκμήρια Πολιτισμού και Ιστορίας
Στο βιβλίο του, ο συγγραφέας αναλύει ενδελεχώς τη σύγκρουση πολιτισμών όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα από την τέχνη. «Τα έργα αποτελούν σημαντικά τεκμήρια της ιστορίας και των πολιτισμικών αξιών της εποχής», αναφέρει, προσθέτοντας ότι πολλές απεικονίσεις περιλαμβάνουν την ελληνική σημαία και αρχαία μνημεία ως κεντρικά στοιχεία της αφήγησης.
Έργα καλλιτεχνών όπως ο Ευγένιος Ντελακρουά και ο Μάρκος Μπότσαρης, καθώς και αναφορές στο Μεσολόγγι και τη ζωγραφική του Μακρυγιάννη, είναι μερικά από τα θέματα του βιβλίου. Ο Μιλτιάδης Παπανικολάου αποσκοπεί στο να αποδείξει πώς οι καλλιτέχνες της εποχής, Έλληνες και ξένοι, κατάφεραν να αποτυπώσουν τις ιδέες και τα γεγονότα του αγώνα μέσα από τις εικόνες τους.
Στο διαχρονικό έργο του, ο Παπανικολάου ενθαρρύνει τους αναγνώστες να εκτιμήσουν τις τέχνες στο φως της ιστορίας και της πολιτικής, ενώ υπογραμμίζει την έλλειψη αμφισβήτησης της διαχρονικότητας του ελληνικού πολιτισμού στον διεθνή πνευματικό χώρο.