Ο πρώτος εορτασμός της εργατικής Πρωτομαγιάς στη Θεσσαλονίκη του 1909
Από την εποχή της Οθωμανικής κυριαρχίας, στη Θεσσαλονίκη αρχίζουν να δραστηριοποιούνται ποικιλόμορφες πολιτικές ομάδες με ριζοσπαστικά στοιχεία. Μετά την επικράτηση του κινήματος των Νεότουρκων το 1908 και την καθιέρωση Συντάγματος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι εργαζόμενοι αρχίζουν να διεκδικούν καλύτερες συνθήκες εργασίας και αμοιβής, γεγονός που οδηγεί σε ένα κύμα απεργιών. Στην πολυεθνική Θεσσαλονίκη της εποχής, ιδρύεται την ίδια χρονιά η Ενωμένη Εργατική Σοσιαλδημοκρατική Ομάδα (ΕΕΣΔΟ), αν και η ζωή της θα είναι σύντομη.
Η εισηγητική δουλειά του Σπύρου Κουζινόπουλου, στο Φάρος Θερμαικού, αποδεικνύει πως η εργατική οργάνωση και διεκδίκηση ήταν σε πλήρη εξέλιξη. Δύο μήνες μετά την ίδρυση της ΕΕΣΔΟ, τον Μάρτιο του 1909, θα ιδρυθούν ο Εργατικός Σύνδεσμος Θεσσαλονίκης και το Σοσιαλδημοκρατικό Κέντρο. Αυτές οι δύο οργανώσεις συνενώνονται στις 24 Ιουλίου 1909 στην Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης, γνωστή και ως Φεντερασιόν. Η οργάνωση αυτή έχει πολυεθνικό χαρακτήρα, με ηγέτη τον σοσιαλιστή Αβραάμ Μπεναρόγια και μέλη κυρίως από την προοδευτική εβραϊκή κοινότητα.
Η Φεντερασιόν, με γραφεία στην οδό Σχολείων, έπαιξε καίριο ρόλο στο εργατικό κίνημα. Μέχρι τον Ιούλιο του 1909, στη Θεσσαλονίκη υπήρχαν ήδη 19 εργατικά συνδικάτα με 7.000 μέλη. Την άνοιξη του 1909, συνάδερφοι ιδρύουν την πρώτη Εργατική Λέσχη, που γρήγορα γίνεται σημείο συνάντησης για τους εργάτες. Το έμβλημα της Λέσχης, το οποίο απεικόνιζε ένα χέρι που κρατούσε σφυρί, συμβολίζει τη δύναμη και την ενότητα αυτού του κινήματος.
Η συμμετοχή της Φεντερασιόν στην Πρωτομαγιάτικη απεργία του 1909 συμβάλλει στην αύξηση της επιρροής της. Παρά την προσπάθεια των οθωμανικών αρχών να περιορίσουν τη συνδικαλιστική δράση, η οργάνωση κέρδισε την αποδοχή των αρχών λόγω της νομιμόφρονας φύσης και της προώθησης της διαθρησκειακής ενότητας.
Ο Αβραάμ Μπεναρόγια περιγράφει τη σημασία της πρώτης Πρωτομαγιάς στη Θεσσαλονίκη το 1909, αναφέροντας: “Η Πρωτομαγιά, η διεθνής αυτή ημέρα των προλεταρίων, εορτάσθη το 1909 από την Εργατική Λέσχην δημοσίως, κατόπιν μεγάλης προπαρασκευής. Πλήθος εργατών με ερυθρές σημαίες και μουσικές παρήλασαν στους δρόμους της πόλης, προκαλώντας μεγάλη εντύπωση.” Αυτή η πρώτη γιορτή αποτέλεσε ένα εξαιρετικό γεγονός για την πόλη.
Η ίδρυση του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης
Η Φεντερασιόν συνέβαλε στην ίδρυση του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης το 1917, το οποίο αρχικά στεγάστηκε στην οδό Φλωρίνης και αργότερα μεταφέρθηκε στην οδό Αγίου Δημητρίου. Το κέντρο αυτό έγινε σημείο συνάντησης και συζήτησης για τους εργάτες, παρέχοντας χώρο για πολιτικές εκδηλώσεις και κοινωνικές δραστηριότητες.
Η Εφημερίδα του Εργάτη
Η πρώτη εφημερίδα της Φεντερασιόν, με τίτλο Τζορνάλ ντε Λαβοραδόρ, εκδόθηκε το 1909 και συμμετείχε ενεργά στις προβληματικές του εργατικού κινήματος. Ήταν δημοσιευμένη σε τέσσερις γλώσσες, ενώ το 1910 ακολούθησε η Solidaridad Obradera. Παρά τις προκλήσεις που αντιμετώπισε, η εφημερίδα κατάφερε να αποκτήσει ένα αξιοσημείωτο αναγνωστικό κοινό.
Αν και η Φεντερασιόν είχε έναν σχετικά βραχύβιο βίο, κατάφερε να αποτελέσει σημείο αναφοράς για το σοσιαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα. Η σημασία της αποδείχθηκε από την επιρροή της στη δημιουργία του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε ΚΚΕ.