Σύγκρουση για την Ίδρυση Ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα
Στη μείζονα Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, με πρόεδρο τον Μιχάλη Πικραμένο και εισηγήτριες τις συμβούλους Επικρατείας Κωνσταντίνα Κονιδιτσιώτου-Κόλλια και Χριστίνα Μπολόφη, συζητήθηκαν πρόσφατα τέσσερις αιτήσεις ακύρωσης που κατατέθηκαν από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού ΑΕΙ (ΠΟΣΔΕΠ) και καθηγητές ΑΕΙ και Κολεγιών. Οι αιτήσεις αυτές στρέφονται κατά της υπουργικής απόφασης, η οποία εκδόθηκε βάσει των διατάξεων του νόμου 5094/2024, που αφορά την εγκατάσταση ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα.
Ο νόμος 5094/2024 ρυθμίζει ζητήματα αδειοδότησης και λειτουργίας παραρτημάτων αλλοδαπών, κρατικών ή ιδιωτικών ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στην Ελλάδα. Αυτά τα παραρτήματα λειτουργούν ως νομικά πρόσωπα ειδικού σκοπού, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με την προϋπόθεση οι φοιτητές να καταβάλλουν δίδακτρα χωρίς οι μέτοχοι να εισπράττουν μερίσματα.
Οι προσφεύγοντες επιδιώκουν να μπλοκάρει το ΣτΕ την ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα, υποστηρίζοντας ότι αυτό αντιβαίνει σε συνταγματικές διατάξεις.
Επιχειρήματα Καθηγητών και ΠΟΣΔΕΠ κατά του Νόμου
Οι καθηγητές ΑΕΙ και η ΠΟΣΔΕΠ παρουσιάζουν λεπτομερώς ότι οι ρυθμίσεις του νόμου 5094/2024 παραβιάζουν το άρθρο 16 του Συντάγματος, το οποίο προβλέπει την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης αποκλειστικά από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και δημόσιους λειτουργούς, απαγορεύοντας τη σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες. Επίσης, τονίζουν τη θεμελιώδη αρχή της δωρεάν εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες.
Επιπλέον, οι καθηγητές επισημαίνουν ότι η λειτουργία ιδιωτικών Πανεπιστημίων υποβαθμίζει τις εγγυήσεις του άρθρου 16 για την υψηλή ποιοτική στάθμη της ανώτατης εκπαίδευσης και την κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Τονίζουν ότι οι ρυθμίσεις του νόμου ενδέχεται να δημιουργήσουν ερωτήματα σχετικά με τη διατήρηση των ποιοτικών προτύπων στην εκπαίδευση.
Τα Κολέγια, από την άλλη πλευρά, υποστηρίζουν ότι ο νόμος 5094/2024 δημιουργεί μια στρεβλωμένη αγορά εκπαιδευτικών υπηρεσιών στη χώρα, αναθέτοντας αναγνώριση σε άλλα νομικά πρόσωπα ως “παραρτήματα” που χορηγούν πτυχία, τα οποία θα ισχύουν ως ισοδύναμα με εκείνα των ελληνικών ΑΕΙ. Επιπλέον, υπογραμμίζουν ότι ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας αυτών των ιδρυμάτων περιορίζει τις ελευθερίες που κατοχυρώνονται από το ενωσιακό δίκαιο και την επιχειρηματική ελευθερία των Κολεγίων.
Η Δημόσια Ακρόαση και Τα Σημεία Διαφωνίας
Κατά τη διάρκεια της μακράς διαδικασίας ακρόασης, αναπτύχθηκε η ανάγκη για μια δυναμική και διασταλτική ερμηνεία του άρθρου 16, προκειμένου να επιτραπεί η εγκατάσταση Πανεπιστημίων τρίτων χωρών στην Ελλάδα, ή αν αυτό παραβιάζει τις συνταγματικές επιταγές. Υπήρξε έμφαση στις ενδεχόμενες συνέπειες της λειτουργίας ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην αγορά εργασίας και την ποιότητα της εκπαίδευσης.
Αντίθετα, οι υποστηρικτές των ιδιωτικών Πανεπιστημίων επικαλέστηκαν ότι το κρατικό μονοπώλιο στην εκπαίδευση έχει εκλείψει λόγω της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι επιτρέπεται πλέον η εγκατάσταση αλλοδαπών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Αναφέρθηκε ότι περίπου 40.000 Έλληνες φοιτητές σπουδάζουν στο εξωτερικό και ότι η λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών ιδρυμάτων στην Ελλάδα μπορεί να μειώσει την “αιμορραγία” κεφαλαίων, καθώς οι φοιτητές θα μπορούν να εγγράφονται στα εν λόγω τμήματα.
Σημειώθηκε, επίσης, ότι τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια δεν επιδιώκουν να θίξουν τη λειτουργία των κρατικών και ότι το κρατικό μονοπώλιο των ελληνικών ΑΕΙ θα παραμείνει ενεργό. Επιπλέον, η διασταλτική ερμηνεία του άρθρου 16 μπορεί να επιτρέπει την παροχή εκπαίδευσης και από μη κρατικά Πανεπιστήμια, αγνοώντας τις παραδοσιακές διακρίσεις μεταξύ Δημοσίων και Ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Το δικαστήριο αναμένεται να εκδώσει τις αποφάσεις του, οι οποίες θα κρίνουν τη νομική βάση και το μέλλον των ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα, καθώς οι συνέπειες της απόφασης αυτής είναι πιθανό να επηρεάσουν σημαντικά την εκπαίδευση και την αγορά εργασίας στην χώρα.