Διευκρινίσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με τους οικισμούς

Σε πρόσφατη ανακοίνωσή του, το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) παρείχε σαφείς διευκρινίσεις αναφορικά με την επεξεργασία δύο προεδρικών διαταγμάτων που αφορούν τους όρους δόμησης και την επέκταση οικισμών. Το κύριο θέμα της ανακοίνωσης επικεντρώνεται στις ρυθμίσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για τη Ζώνη Γ’, οι οποίες κρίθηκαν μη νόμιμες, καθώς περιλάμβαναν εκτάσεις που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις δι’ ένταξη εντός των ορίων οικισμού.

Πιο αναλυτικά, το έτος που πέρασε, το ΣτΕ έλαβε σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο κρίθηκε νόμιμο τον Αύγουστο του 2024, σύμφωνα με τη γνωμοδότηση 74/2024. Ειδικότερα, το Ε’ τμήμα του ΣτΕ, με πρόεδρο την αντιπρόεδρο Μαργαρίτα Γκορτζολίδου και εισηγήτρια την πάρεδρο Ζωή Θεοδωρικάκου, αποφάσισε ότι το σχέδιο που υπήρχε πραγματοποίησε τη συνένωση δύο ισχυόντων οικιστικών διαταγμάτων. Αυτά αφορούσαν στη διαδικασία οριοθέτησης και στους όρους δόμησης οικισμών εκτός σχεδίου πόλης προ του 1923 καθώς και στους όρους δόμησης για οικισμούς της χώρας με πληθυσμό μέχρι 2.000 κατοίκων.

Σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΣτΕ, ήταν σε ισχύ δύο προεδρικά διατάγματα. Το πρώτο αφορά στους οικισμούς προ του 1923 στις εκτός σχεδίου περιοχές, όπου καθορίζονται τα όρια των υφισταμένων οικισμών εκείνης της περιόδου, και οι όροι δόμησης τους. Το δεύτερο διάταγμα, datlo των 24-04-1985, καθορίζει τα όρια των οικισμών έως 2.000 κατοίκων και τους αντίστοιχους όρους δόμησης τους.

Μετά την διαβίβαση της γνωμοδότησης του ΣτΕ στο ΥΠΕΝ, το Υπουργείο προχώρησε σε επανακατάθεση του ίδιου σχεδίου διατάγματος τον περασμένο Μάρτιο με κάποιες αλλαγές. Αυτή η εξέλιξη οδήγησε στην έκδοση της γνωμοδότησης 17/2025 του ίδιου τμήματος, η οποία επιβεβαίωσε την κανονικότητα της ενοποίησης, ενώ οι ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ για τη Ζώνη Γ’ κρίθηκαν μη νόμιμες.

Η Ζώνη Γ’ και οι επιπτώσεις της

Η Ζώνη Γ’ του σχεδίου διατάγματος περιλάμβανε περιοχές του οικισμού μετά τη Β1 Ζώνη, έως το καθορισμένο από τον νομάρχη όριο του οικισμού. Σύμφωνα με τα ανταλάσσομενα σχέδια, αυτή η Ζώνη θα περιλάμβανε εκτάσεις που δεν πληρούσαν τα κριτήρια ένταξης εντός ορίων οικισμού, πολλά από τα οποία προήλθαν από παλαιότερες αναρμοδίως εκδοθείσες αποφάσεις. Κατά την άποψη του ΣτΕ, θα έπρεπε οι συγκεκριμένες εκτάσεις να διατηρούνται εκτός των ορίων οικισμού και να είναι οικοδομήσιμες μόνο σύμφωνα με τις διατάξεις για την εκτός σχεδίου δόμηση.

Οι σύμβουλοι του ΣτΕ υπογραμμίζουν ότι η αναγνώριση της Ζώνης Γ’ θα αποτελούσε στην ουσία επέκταση οικισμού, κάτι που απαγορεύεται ρητά τόσο από τον εξουσιοδοτικό νόμο όσο και από τις διατάξεις του οικιστικού κανονισμού. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι επιτρεπτές επεκτάσεις οικισμών είναι δυνατές μόνο υπό την προϋπόθεση προηγούμενης πολεοδόμησης των εκτάσεων που επιθυμούν να επεκταθούν.

Για την προϋπόθεση αυτή, απαιτείται η προηγούμενη θεσμοθέτηση εγκεκριμένου Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΤΠΣ) ή Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ), καθώς και η ύπαρξη εγκεκριμένου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΓΠΣ) ή Στρατηγικού Χωροταξικού Σχεδίου (ΣΧΟΟΑΠ).