Ευαγγελισμός της Θεοτόκου: Μια Γιορτή με Βαθιά Θρησκευτική και Εθνική Σημασία

«Σήμερον της σωτηρίας ημών το Κεφάλαιον, και του απ’ αιώνος Μυστηρίου η φανέρωσις· ο Υιός του Θεού, Υιός της Παρθένου γίνεται, και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται. Διό και ημείς συν αυτώ τη Θεοτόκω βοήσωμεν· Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου». Με αυτά τα λόγια, η Εκκλησία γιορτάζει την αναγγελία της θείας ενσάρκωσης, μια από τις πιο σημαντικές στιγμές της χριστιανικής πίστης. Ο θεόσταλτος Αρχάγγελος Γαβριήλ, που στην εβραϊκή γλώσσα σημαίνει «άνθρωπος του Θεού», εμφανίζεται στην Παρθένο Μαρία για να της αναγγείλει ότι θα φέρει στον κόσμο τον Σωτήρα, τον Ιησού Χριστό.

Η Σημασία του Ευαγγελισμού

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου σηματοδοτεί την αρχή όλων των Δεσποτικών εορτών. Στο απολυτίκιο της εορτής αναφέρεται: «σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις…». Το γεγονός αυτό, σύμφωνα με την Αγία Γραφή (Λουκά α’, 26-56), περιγράφει την επίσκεψη του Αρχάγγελου Γαβριήλ στην Παναγία, όπου τη διαβεβαιώνει ότι ήρθε η ώρα για την ενσάρκωση του Λόγου του Θεού και ότι αυτή θα γίνει η μητέρα Του.

Όταν λέμε «και του απ’ αιώνος Μυστηρίου η φανέρωσις», αναφερόμαστε στο μυστήριο της σάρκωσης του Υιού και Λόγου του Θεού, το οποίο έχει προβλέψει η Παλαιά Διαθήκη από προφήτες όπως ο Ησαΐας, ο Ζαχαρίας και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος. Αυτή η θεία σκανδάλη ώστε ο απερινόητος Θεός να γίνει άνθρωπος παραμένει ένα μυστήριο που συναρπάζει τον νου των πιστών.

Η Θεότης και η Ανθρωπότητα

Η φράση «Ο Υιός του Θεού, Υιός της Παρθένου γίνεται» υποδηλώνει την εκπληκτική ένωση της θείας και της ανθρώπινης φύσης στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, που μέσω της σάρκωσής του επαναφέρει την ανθρώπινη φύση. Όπως αναφέρει ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, αναγγέλλει όχι μόνο τη χάρη που εκχέει το Πανάγιο Πνεύμα στην Παρθένο Μαρία, αλλά και τη σωτηρία και θεραπεία που προσφέρει σε όλη την ανθρωπότητα.

Η προσφώνηση «Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου» ενσωματώνει τη βαθιά θεολογική αλήθεια ότι η Παναγία είναι «κεχαριτωμένη» και «ευλογημένη» διότι ο Θεός είναι μαζί της. Επίσης, η έννοια του «ευαγγελισμού» προέρχεται από τις λέξεις «ευ» και «αγγελία» και σημαίνει την καλή είδηση που εκπληρώνει την υπόσχεση του Θεού μετά την πτώση του Αδάμ και της Εύας.

Εθιμοτυπία και Πολιτιστικές Παραδόσεις

Η γιορτή του Ευαγγελισμού έχει βαθιές ρίζες στην παράδοση μας και συνδέεται με τις θρησκευτικές και εθνικές συνειδήσεις του ελληνικού λαού. Σήμερα, οι πιστοί συνεχίζουν να τηρούν τη νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, με την εξαίρεση της ψαροφαγίας. Οι παραδοσιακές δοξασίες όπως το «Αν δεν έχεις να φας ψάρι, να γλείψεις ψαροκόκαλο» εκφράζουν τη σημασία της ημέρας.

Η γιορτή αυτή δεν είναι μόνο θρησκευτική αλλά και εθνική, καθώς συνδυάζει τη θεία παρουσία με την ελπίδα που έδωσε η Θεοτόκος στους Έλληνες κατά την διάρκεια των αγώνων τους για την ανεξαρτησία. Η εικόνα της Παναγίας, προστάτιδας των ενόπλων δυνάμεων, πλαισιώνει την ημέρα ως εκπρόσωπος της ελπίδας και της σωτηρίας.

Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης στο ποίημά του «Εικοστή πέμπτη Μαρτίου Ευαγγελισμός – Ελληνισμός» αποτυπώνει την ουσία αυτής της γιορτής: «Μεμιάς ανοίγει ο ουρανός τα σύγνεφα μεριάζουν, οι κόσμοι εμείνανε βουβοί, παράλυτοι, κοιτάζουν. Μια φλόγ’ αστράφτει… ακούονται ψαλμοί και μελωδία…». Με αυτόν τον τρόπο, ο εορτασμός του Ευαγγελισμού παραμένει ζωντανός στις καρδιές των πιστών και συνδέει τις θρησκευτικές πεποιθήσεις με την εθνική ταυτότητα των Ελλήνων.