Κυριακή των Βαΐων στην Κέρκυρα: Έθιμα και παραδόσεις

Στην Κέρκυρα, η Κυριακή των Βαΐων αποτελεί μία από τις πιο ιδιαίτερες θρησκευτικές γιορτές, γεμάτη με βαθιές παραδόσεις που έχουν τις ρίζες τους στα βάθη των αιώνων. Σύμφωνα με την ευαγγελική διήγηση, οι Ιουδαίοι υποδέχθηκαν τον Ιησού Χριστό στα Ιεροσόλυμα κρατώντας κλαδιά φοίνικα. Αυτή η παράδοση αναβιώνει επίσης στις κερκυραϊκές εκκλησίες, όπου οι ιερείς προσφέρουν στους πιστούς τρυφερά φύλλα φοινικιάς, πλεγμένα σε σχήμα σταυρού. Αυτά τα φυτικά στολίδια είναι γνωστά ως κερκυραϊκά βάγια και διακοσμούν επίσης τις εκκλησίες την Κυριακή αυτή.

Η διαδικασία κατασκευής των βάγιων είναι εντελώς παραδοσιακή και εκτελείται με μεγάλη προσοχή και φροντίδα. Σε κάθε ναό, οι ιερείς, μαζί με τις γυναίκες της ενορίας, ετοιμάζουν τα βάγια την προηγούμενη ημέρα, το Σάββατο του Λαζάρου. Πολλοί πιστοί, ιδιαίτερα στα χωριά, φτιάχνουν επίσης τα δικά τους βάγια στα σπίτια τους, δημιουργώντας ένα για κάθε μέλος της οικογένειας. Αυτά τοποθετούνται σε δίσκους ή καλάθια, τα οποία ονομάζουν βαγιοφόρες, πριν τα πάνε στην εκκλησία για να ευλογηθούν. Συχνά τα στολίζουν με κλαδάκια ελιάς και βιολέτες, προσθέτοντας μια ακόμα πινελιά στην παράδοση.

Μετά την ευλογία τους, οι Κερκυραίοι διατηρούν τα βάγια στα εικονοστάσια του σπιτιού τους, θεωρώντας τα σύμβολα ευλογίας και προστασίας για την οικογένεια. Την ίδια μέρα, οι εορτασμοί εντείνονται καθώς πραγματοποιείται και η λιτάνευση του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα, ως ανάμνηση της απαλλαγής του νησιού από την πανώλη το 1629. Τα βάγια παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, καθώς τοποθετούνται επάνω στην ιερή λάρνακα του Αγίου, αλλά και στα κράνη των μουσικών που συνοδεύουν τη λιτάνευση του προστάτη της Κέρκυρας.

Στην Κέρκυρα, γίνεται επίσης το έθιμο των βαγιοχτυπημάτων, όπου οι άνθρωποι χτυπούν ο ένας τον άλλον με βάγια, με σκοπό να «δώσουν» τη δύναμη του φύλλου στους εμπλεκόμενους. Παλαιότερα, συνήθιζαν να ψάλλονται και κάλαντα Βαΐων, προσθέτοντας ακόμα μια γλυκιά νότα στις γιορτές.

Όσον αφορά την ιστορία των Βάγιων, στο βιβλίο ΣΥΜΜΙΚΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΑ του ιερέα Αθανασίου Χ. Τσίτσα, μαθαίνουμε για αναφορές που καταγράφουν τη χρήση και τη σημασία των Βάγιων από τον 17ο αιώνα, κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας. Υπάρχουν καταγραφές από ιερείς που ανησυχούσαν για την προμήθεια φοινίκων, ενώ οι παραδόσεις που αφορούν τη μοιρασιά βάγιων στους προύχοντες της εποχής δείχνουν την κοσμική τους αξία. Εν τω μεταξύ, στους εκκλησιαστικούς κύκλους υπήρξαν πολλές συζητήσεις σχετικά με τον στολισμό με βάγια, με απαγορεύσεις και παραγγελίες οι οποίες διατηρούν τη σημασία αυτού του εθίμου μέχρι σήμερα.

Γενικά, το έθιμο των Βάγιων συνεχίζει να μαγεύει και να εμπλουτίζει τις πασχαλινές γιορτές της Κέρκυρας, προσφέροντας μια μοναδική και χαρακτηριστική νότα στην κορφιάτικη πασχαλινή συμφωνία.
Η έρευνα του ιερέα Τσίτσα καταλήγει επισημαίνοντας τη διαχρονική αξία των Βάγιων στην πολιτιστική κληρονομιά του νησιού, καταδεικνύοντας ότι, παρά τις προκλήσεις που έχουν παρουσιαστεί, οι παραδόσεις που τα περιβάλλουν παραμένουν ζωντανές και πολυαγαπημένες.